เกมการศึกษาหมายถึง
กิจกรรมการเล่นที่ช่วยพัฒนาการด้านต่างๆ ของเด็ก แต่เน้นทางสติปัญญา
มีกฎกติกาง่ายๆ เหมาะสำหรับเด็กปฐมวัยและความสนุกสนานจากการเล่น มีกระบวนการในการเล่นจากสื่อตามชนิดของเกมประเภทต่างๆ
เพื่อให้เกิดการเรียนรู้และความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งที่เรียน เด็กสามารถเล่นคนเดียวและเล่นเป็นกลุ่มได้
เกมการศึกษาที่เหมาะสมสำหรับเด็กวัย 3-5ขวบ
เช่น เกมจับคู่ แยกประเภท จัดหมวดหมู่ เรียงลำดับ วางภาพต่อปลาย (Domino) เกมศึกษารายละเอียดของภาพ (Lotto) ภาพตัดต่อ (Jig-saw
puzzle)
เกมการศึกษาเป็นสื่อการเรียนรู้และกิจกรรมหลักตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย
พุทธศักราช 2546 ที่ใช้จัดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย
เพื่อพัฒนาเด็กให้เกิดคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามมาตรฐานการศึกษาปฐมวัย และเน้นทางด้านสติปัญญาหรือการคิดให้แก่เด็ก
เกมการศึกษามีหลายประเภท มีรูปแบบและวิธีเล่นแตกต่างกันไป สิ่งสำคัญประการหนึ่งที่จะช่วยส่งเสริมความคิดให้แก่เด็กคือ
การเล่นเกมการศึกษาควรมีคำถามกระตุ้นให้เด็กได้คิดด้วย เพราะตามธรรมชาติของเด็กมีความสงสัยใคร่รู้อยู่เสมอ
และเมื่อเด็กได้รับการกระตุ้นด้วยคำถามซึ่งเป็นสิ่งเร้าที่ดีชวนให้เด็ก สงสัย
จูงใจให้เด็กเกิดพฤติกรรมการเรียนรู้ และพัฒนาศักยภาพทางความคิดที่เด็กมีอยู่ในตัว
ตนให้ก้าวขึ้นสู่ขีดสูงสุด และเมื่อผู้ใหญ่เข้าใจธรรมชาติของเด็กได้ให้การสนับสนุนเด็กหรือตอบ
สนองเด็กด้วยความเต็มใจที่จะตอบแก่เด็ก เด็กก็เกิดความพร้อมที่จะเรียนรู้ โดยปกติแล้วเด็กปฐม
วัยจะช่างสังเกตและสำรวจสิ่งต่างๆที่อยู่แวดล้อมตัวเอง เมื่อจัดอุปกรณ์หรือสิ่งเร้ามาให้เด็กพัฒนา
การสังเกต โดยใช้ประสาทสัมผัสรับรู้ทุกด้าน เด็กจะพัฒนาการคิดได้อย่างดี เกมการศึกษาเป็นสิ่งเร้าที่ดี
เป็นสื่อและกิจกรรมที่เด็กสังเกตเห็นได้อย่างเด่นชัด เปรียบเทียบหาความแตกต่างของสิ่ง
ของหรือหารายละเอียดบางอย่างในภาพขณะเดียวกันมีคำถามชวนให้เด็กสังเกตมาก ขึ้น
ได้คิด จะช่วยให้เด็กมีการพัฒนาเป็นผู้ใฝ่รู้และหาความจริงจากสิ่งที่เห็น หรือได้คิด
ช่วยให้เด็กกล้าแสดงออก เรียนรู้ที่ฟังผู้อื่นได้
เกมการศึกษาที่นำมาจัดกิจกรรมควรเหมาะสมกับวัย
ระยะเวลา และความสามารถของเด็ก สอดคล้องกับจุดมุ่งหมาย โดยจัดให้มีเกมที่เล่นเดี่ยวและเล่นเป็นกลุ่ม
ควรมีเกมจำนวนเพียงพอกับจำนวนเด็ก และหากเป็นเกมใหม่ ควรมีการสาธิตวิธีเล่น ครูอาจใช้เกมการศึกษาเป็นขั้นนำเข้าสู่บทเรียนหรือจัดไว้ในมุมประสบการณ์ก็
ได้
เกมการศึกษามีประโยชน์ต่อเด็กปฐมวัยได้ครบทุกด้านทั้งทางร่างกาย
จิตใจ อารมณ์ และสังคม เด็กได้เรียนรู้ผ่านการเล่นที่เหมาะสมสอดคล้องกับธรรมชาติของเด็ก
โดยจะช่วยส่งเสริมให้มีทักษะต่างๆ ดังนี้
- ส่งเสริมการสังเกตและเปรียบเทียบจากของจริง
วัสดุสิ่งของต่างๆ และรูปภาพ
- ส่งเสริมการใช้ความคิดอย่างมีเหตุผล
การตัดสินใจแก้ปัญหา
- ส่งเสริมการใช้กล้ามเนื้อเล็กและการประสานสัมพันธ์ระหว่างมือกับตา
- ส่งเสริมการเล่นร่วมกัน
เป็นการสร้างสัมพันธภาพอันดีกับผู้อื่น เพราะในบรรยากาศการเล่นนั้นเป็นการฝึกฝนการยอมรับผู้อื่น
และการที่ผู้อื่นยอมรับตนได้ เป็นการเรียนรู้การเข้าสังคม เด็กจะแสดงพฤติกรรมจากการสนทนาถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน
- ส่งเสริมให้เด็กมีความกล้าในการแสดงออก
กล้าพูด กล้าคิด โดยครูควรมีคำถามให้คิดเกี่ยวกับภาพในเกมหรือเรื่องราวจากเกม
- ส่งเสริมให้เป็นคนยอมรับการแพ้
ชนะ การทำตามกติกา
- ส่งเสริมให้เด็กเกิดความเพลิดเพลิน
และผ่อนคลายจากกิจกรรมอื่น เด็กจะร่าเริงแจ่มใสและมองโลกในแง่ดี
- ส่งเสริมนิสัยดีให้แก่เด็ก เช่น
การมีวินัยในตนเองและหมู่คณะ ความอดทนอดกลั้น ความชื่อสัตย์
การเป็นผู้นำผู้ตาม เป็นต้น
- ส่งเสริมให้เด็กค้นคว้าด้วยตนเองจากสื่อการเล่นและเรียนรู้ที่จะเล่นจากวิธีการเล่น
- ส่งเสริมทักษะที่ใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้า
คือ ทักษะการฟัง การดู การดม การชิม และการจับสัมผัส
เกมการศึกษาเปิดโอกาสให้เด็กได้กระทำ ได้สำรวจ ค้นคว้า
จึงเป็นประสบการณ์ตรงที่เด็กเต็มใจรับด้วยความสนุก ซึ่งเป็นประสบการณ์ที่ช่วยให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้ดีที่สุด
กระทรวงศึกษาธิการได้นำเสนอประเภทของเกมการศึกษาไว้
8 ประเภท ดังนี้
1.
เกมจับคู่
เช่น
o
จับคู่รูปร่างที่เหมือนกัน
o
จับคู่ภาพกับเงา
o
จับคู่ภาพที่ช่อนอยู่ในภาพหลัก
o
จับคู่สิ่งที่มีความสัมพันธ์กัน
สิ่งที่ใช้คู่กัน
o
จับคู่ภาพส่วนเต็มกับส่วนย่อย
o
จับคู่ภาพกับโครงร่าง
o
จับคู่ภาพกับชิ้นส่วนที่หายไป
o
จับคู่ภาพที่เป็นประเภทเดียวกัน
o
จับคู่ภาพที่ซ้อนกัน
o
จับคู่ภาพสัมพันธ์แบบตรงกันข้าม
o
จับคู่ภาพที่สมมาตรกัน
o
จับคู่แบบอุปมาอุปไมย
o
จับคู่แบบอนุกรม
2.
เกมภาพตัดต่อ
(Jig-saw puzzle) เช่น ต่อภาพตัดต่อที่สัมพันธ์กับหน่วยการเรียน
เช่น ต่อภาพปลา เมื่อเรียนหน่วยปลา ต่อภาพผลไม้ เมื่อเรียนหน่วยผลไม้ เป็นต้น
3.
เกมจัดหมวดหมู่
o
ภาพสิ่งต่างๆที่นำมาจัดเป็นพวกๆ
o
ภาพเกี่ยวกับประเภทของใช้ในชีวิตประจำวัน
o
เกมจัดหมวดหมู่ตามรูปร่าง
สี ขนาด รูปทรงเรขาคณิต
4.
เกมวางภาพต่อปลาย
(Domino)
o
โดมิโนภาพเหมือน
o
โดมิโนสัมพันธ์
5.
เกมเรียงลำดับ
o
เรียงลำดับภาพเหตุการณ์ต่อเนื่อง
o
เรียงลำดับขนาด
o
เกมศึกษารายละเอียดของภาพ
(Lotto)
6.
เกมจับคู่แบบตารางสัมพันธ์
(Matrix)
7.
เกมพื้นฐานการบวก
พ่อแม่สามารถเล่นเกมการศึกษาร่วมกับลูกได้
โดยนำวัสดุเหลือใช้ที่มีในบ้านมาใช้เป็นสื่อได้ ตัวอย่างเช่น
- เกมต่อภาพตัดต่อ
นำภาพจากปฏิทินเก่า มาตัดออกเป็น 4
ชิ้น ให้ลูกลองต่อ หากลูกต่อได้ ตัดเพิ่มเป็น 5 ชิ้น และเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
- เกมเรียงลำดับ ตัดกระดาษหนังสือพิมพ์เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาดต่างๆกัน
จำนวน 3-5 ชิ้น ให้ลูกวางเรียงลำดับขนาดจากเล็กไปใหญ่
หรือจากใหญ่ไปเล็ก จากนั้นเพิ่มจำนวนหรือเปลี่ยนเป็นรูปสามเหลี่ยม หรือวงกลม
- เกมจัดหมวดหมู่ตามประเภทของใช้
ช่วยกันตัดภาพจากเมล์โฆษณาสินค้า แล้วให้ลูกจัดภาพให้เป็นหมวดหมู่ เช่น ผัก
ผลไม้ เนื้อสัตว์ เครื่องครัว เฟอร์นิเจอร์ เครื่องใช้ไฟฟ้า ฯลฯ
- เกมจัดหมวดหมู่ตามสี นำของเล่น ของใช้มาให้ลูกแบ่งเป็นกลุ่มตามสี
- เกมพื้นฐานการบวก ตัดตัวเลขจากปฏิทินเก่ามาให้ลูกเรียงลำดับ ผลัดกันเลือกตัวเลขที่ชอบ แล้วนับจำนวนสิ่งของใกล้ตัวให้ครบตามตัวเลข
อ้างอิง
1. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ บุบผา เรืองรอง อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช
2. ทิศนา แขมมณี ( 2544 ). วิทยาการด้านความคิด. กรุงเทพ: เดอะมาสเตอร์กรุ๊ป.
3. พรเพ็ญ ศรีวิรัตน์ (2546). การคิดอย่างมีวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการเล่นเกมฝึกทักษะการคิด. ปริญญานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต การศึกษาปฐมวัย คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทร วิโรฒ.
4. พรวิไล เลิศวิชา (2550). สมองกับการเรียนรู้. กรุงเทพมหานคร: สถาบันวิทยาการการเรียนรู้ .
5. ศึกษาธิการ. กระทรวง (2547). คู่มือหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์คุรุสภา.
6. Dill,W.R. (1991). Management of Human Resources: What Management Game Do Best. New York: McGraw – Hill.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น